• مقدمه

اینترنت سریعترین وسیله ارتباطی در شرایط کنونی بوده و سرعت بالای انتقال اطلاعات در آن تاثیر به سزایی در جهانی شده اقتصاد ایفا نموده است. همچنین از آن به عنوان ابزاری سریع، بی­واسطه و کم هزینه و منحصر به فرد برای بیان اطلاعات مالی و وسیله­ای مناسب در جهت ارائه گزارش­های مالی در قالب­های قابل درک به
سرمایه­گذاران، مدیران مالی و اعضای هیئت مدیره می­توان نام برد.

علاوه بر این، اینترنت بستری مناسب را جهت افشای اطلاعات مالی، برای شرکت­ها ، در سرتاسر جهان فراهم آورده و آنها را قادر ساخته تا با سرعت بیشتری اطلاعات مورد نیاز مخاطبان جهانی خود را آماده و ارائه نماید. همچنین شرکت­ها را قادر نموده تا قیمت سهام، اطلاعیه­های اولیه، کنفرانس­های مطبوعاتی و سایر اطلاعات را از طریق ایمیل و وب­سایت­های خود به مخاطبان جهانی، سرمایه گذاران فعلی و آینده اطلاع دهند.

و می­توان افزود که در شرایط کنونی در بازار سرمایه اینترنت در جهت ارائه گزارشگری مالی به سرمایه­گذاران  جهان نقش بسیار مهمی را به عهده دارد و بهره­گیری از آن به عنوان ابزاری مهم در جهت افشای اطلاعات، این اجازه را به مدیران می­دهد تا مشکلات مربوط به شعب آنها را کمتر کند. همچنین باعث افزایش مقایسه اطلاعات مالی و سرعت در انتشار آنها و دسترسی آسان به گزارش­ها شود. در حال حاضر گزارشگری مالی اینترنتی به عنوان شیوه­ای بسیار محبوب در جهت مکاتبه و ارتباط با سهامداران تبدیل شده است.

• فواید گزارشگری مالی اینترنتی

1-2-از فواید گزارشگری اینترنتی می­توان به موارد زیر اشاره نمود:

1-1-2- کاهش هزینه های مربوط به چاپ و انتشار گزارشهای مالی سالانه مبتنی بر کاغذ

2-1-2- سهولت در دسترسی غیرتکراری به اطلاعات با استفاده از لینک­ها

3-1-2- فراهم نمودن استفاده اطلاعات خاص برای آن دسته از کاربرانی که به این اطلاعات نیاز دارند.

4-1-2- فراهم نمودن و انعکاس اطلاعات مالی  و توضیحی بیشتر، به غیر از آنچه در گزارشات مالی سالیانه موجود
می­باشد.

5-1-2- امکان تهیه و ارائه اطلاعات مالی به موقع، در زمان­های مورد نظر

6-1-2-  فراهم کردن دستیابی به اطلاعات از طریق جستجو در محتوای گزارشها و با استفاده از لغات کلیدی.

• نکات قابل تأمل در استفاده از گزارشگری مالی اینترنتی:

1-3- گزارشگری مالی اینترنتی علاوه بر فوایدی که در بالا اشاره شد دارای موارد قابل تأملی است که به شرح زیر
می­توان به آنها اشاره نمود:

1-1-3- گزارشگری مالی اینترنتی می­تواند مطلوبیت اطلاعات مالی فعلی را که توسط مدیریت تهیه و به صورت قابل دسترس مورد استفاده همگان قرار می­گیرد را ازطرفی با اطلاعات قدیمی و حسابرسی شده را که قبلاً در دسترس عموم قرار داده شده را تضعیف کند و تا بررسی و اظهارنظر حرفه­ای حسابرسان در مورد اطلاعات مالی جدید مقایسه دو صورت­های مالی حسابرسی شده قدیم و حسابرسی نشده را از نظر کیفیت انجام مقایسه،دچار تردید نماید.

2-1-3- دسترسی به اطلاعات آنلاین هنوز هم در دسترس آن دسته از افرادی می­باشد که از تجهیزات مناسب­ و نیروی متخصص­تری برخوردار هستند.

3-1-3- شرکت­هایی که تصمیم می­گیرند از طریق گزارشهای مالی سالیانه اطلاعات مالی را استخراج می­کنند ممکن است در تهیه گزارشات خود دچار خطا و اشتباه شوند که این امر می­تواند بر یکپارچگی اطلاعات تاثیر به سزایی بگذارد.

• پرسش­هایی که پاسخ باید گفت :

1-4-آیا ارائه اطلاعات مالی در اینترنت به درک اطلاعات مالی شرکت­ها کمک می­کند و باعث بهبود این موضوع
می شود؟

2-4- آیا اصول پذیرفته شده حسابداری ₁(GAAP) در ارائه و پوشش گزارش­های مالی الکترونیک در نظر گرفته شده است؟

3-4- آیا استفاده­کنندگان از گزارشهای مالی اینترنتی می توانند آن را بعنوان جایگزینی مناسب برای نسخه چاپی گزارشهای مالی سالیانه پذیرا باشند؟

4-4-آیا شرکتها از وب سایت­های خود برای مقاصد و اهداف متفاوتی استفاده می­کنند و از این رو قراردادن اطلاعات مالی برروی وب سایت را مشکل نخواهد کرد.

• سخنی دیگر :

1-5- پژوهش­های زیادی در زمینه وضعیت گزارشگری مالی در اینترنت صورت گرفته است. یافته­های مذکور حاکی از این است که کاربرد اینترنت در شرکت­های بزرگ به عنوان ابزاری برای گزارشگری مالی، روز به روز در حال افزایش است. در مجموع اعتقاد بر این است که در آینده گزارشگری مالی آنلاین موارد زیر را نیز در بر خواهد گرفت:

1-1-5- افشای اطلاعات از طریق اینترنت بسیار فراتر از تولید گزارشهای چاپی سالیانه خواهد شد.

2-1-5- گسترش دامنه اطلاعات مالی و زمانبندی آنها و همچنین اجازه ایجاد تعامل در بین ارائه کننده در سطح بالایی بهبود خواهد یافت.

3-1-5- اطلاعات مربوط به گزارش سالانه مالی در بستر اینترنت سریعتر از قبل و نسخه های چاپی برای عموم افشاء و ارائه خواهد شد.

• ابزاری مناسب برای گزارشگری مالی الکترونیکی :

الگوی گزارشگری اینترنتی با ظهور ابزار مالی₂XBRL به عنوان یک استاندارد جدید کاملاً متحول شد و این فرصت را فراهم آورد تا اطلاعات مالی و تجاری با داشتن نوعی “برچسب₄” دیجیتال به صورت یکپارچه در نرم­افزارهای کاربردی گوناگون مورد استفاده قرار گیرد و به شکلی سریعتر و ایمن تر در اینترنت جریان یابد.

XBRLهمان زبان گزارشگری تجاری گسترش­پذیر می­باشد که یک زبان نشانه گذاری الکترونیکی به منظور گزارشگری تجاری شرکت ها می­باشد. XBRL بر مبنای زبان₃ XML (زبان نشانه گذاری توسعه­پذیر) استوار است که بعنوان یک قالب و فرمت جهانی برای ساخت و شکل دهی اسناد و اطلاعات تحت وب می باشد. با استفاده از این ابزار امکان تبادل الکترونیکی اطلاعات بین سیستم­های مختلف امکان پذیر می­شود و پردازش اطلاعات نیز آسانتر می­شود.

از این روست که در سرتاسر دنیا، نهادهای دولتی، قانونی و بنگاه­های تجاری و بازرگانی از ابزار XBRL برای نمایش و به اشتراک­گذاری اطلاعات و داده های مالی استفاده می شود.

در یک گزارش تهیه شده با زبان XBRL ، هر گزینه مالی و یا غیرمالی توسط یک جفت برچسب XBRL احاطه شده است که مفهوم و معنای آن گزینه را توصیف می­کند این برچسب ها به گزارشها و اطلاعات معنا می­دهند و درک و قرائت گزارشهای مالی را برای انسان و کامپیوتر ممکن می­سازند . با افزایش روزافزون نفوذو قدرت کامپیوتر و اینترنت، XBRL جامعه مالی را قادر می­سازد تا به صورت استاندارد و الکترونیکی به تهیه و انتشار صورت­های مالی بپردازند. به دلایل زیر XBRL تاثیرات گسترده­ای بر گزارشگری مالی ایجاد نموده است:

• تهیه گزارشهای مالی با XBRL راحت تر خواهد بود.
• اطلاعات مالی فقط باید یکبار به کامپیوتر داده شوند.
• نرم­افزارهای حسابداری XBRL قادر به تولید گزارشهای مالی هر زمان و دوره­ای می باشد.
• XBRL به طور چشمگیری زحمت ورود دستی اطلاعات و خطاهای ناشی از این امر را کاهش خواهد داد.
• انتشار و تبادل گزارشهای مالی سهولت خواهد یافت.
• از آنجائیکه گزارشهای سازگار با XBRL از برچسب­های استاندارد شده استفاده شود، در نتیجه گزارشها به سهولت قابل تبادل بین نرم افزارها، کامپیوترهای مختلف خواهد بود.
• گزارشهای تهیه شده با XBRL نیازی به قالب­های نرم ­افزاری و پلت فرم­های کامپیوتری ندارند.
• استفاده­کنندگان از صورتهای مالی به همان سادگی که یک صفحه وب را جستجو می­کنند، می توانند گزارش XBRL را مشاهده کنند.
• از آنجائیکه گزارشهای تهیه شده با XBRL برای کامپیوتر قابل فهم است. اطلاعات مالی موجود در این گزارشها به راحتی و به طور خودکار از طریق برنامه­های سازگار با XBRL جهت تجزیه و تحلیل های مالی قابل استخراج است. این امر موجب کاهش چشمگیری در هزینه آنالیزهای مالی می­شود و تصمیم­گیران،
  سرمایه­گذاران، اعتبار دهندگان و سایر کاربران صورتهای مالی از کار طاقت فرسای تجزیه و تحلیل گزارشهای مالی به صورت دستی رها می­شوند.
• شرکت­های کوچک و متوسط از فرصت برابری برای رقابت با غول­های صنعتی در بازار سرمایه برخوردار خواهند شد.

و موارد فوق به این مطلب منتج شده است که از زمان شروع XBRL در سال 1998 بیش از 170 شرکت و سازمان مشتمل بر Big4 ، FDIC، مایکروسافت و SAP به کنسرسیوم XBRL ملحق شده­اند. و با صراحت
می­توان گفت XBRL در آینده­ای نزدیک به یک استاندارد در گزارشگری مالی الکترونیک تبدیل خواهد شد.

• تاریخچه مختصر XBRL

1-7- پیدایش XBRL به سال 1998 باز می­گردد زمانیکه یک حسابدار رسمی به نام چارلز هافمن₅ با استفاده از  XMLشروع به توسعه الگوهایی برای گزارشگری مالی نمود. جامعه حسابداران رسمی آمریکا از ابتکار هافمن حمایت کرد. در ژوئن 1999 هافمن و تنی چند یک طرح کاری برای گزارشهای مالی مبتنی XML را به وجود آوردند که₆ XFRML (زبان نشانه­گذاری گزارشگری مالی گسترش پذیر) نامیده شد و کمی بعد نام آن را به XBRL تغییر داده شد و علت آن به این دلیل بود که عبارت “گزارشگری تجاری” حوزه وسیعتری را نسبت به “گزارشگری مالی” شامل می­باشد.

2-7- XBRL به سرعت توسعه یافت و تعداد کشورهای عضو در کمیته راهبردی­ XBRL در سال 2017 بالغ بر 34کشور شده است.

3-7- در فوریه 2001 موسسه خدمات مالی مورگان استنلی اولین شرکتی بود که از XBRL برای ارائه صورت­های مالی به₇ SEC و ارائه آن در وب سایت استفاده کرد. یک سال بعد شرکت مایکروسافت از XBRL برای گزارشگری مالی استفاده نمود. در همان سال موسسه PWC برنامه XBRL را به صورت آزمایشی اجرا کرد. توسعه سریع XBRL حاکی از توان و پتانسیل بالای این ابزار جهت گزارشگری مالی و تجاری  می باشد.

• از XBRL در حوزه­های اقتصادی به شرح قابل استفاده می­باشد:

1-8- برای تهیه صورت­های مالی

2-8- برای استفاده در مالیات بر عملکرد شرکت ها

3-8- برای منظم­کردن پرونده ها و فایل­های مورد استفاده در سازمان های دولتی و نهادهای نظارتی

4-8- برای استفاده در عملیات حسابداری و گزارشات مالی

5-8- برای استفاده در انتشار گزارشات خاص و در قالب عبارات استاندارد توسط نهادهای حرفه­ای مانند Aicpa ، FASB، ASB که برای عموم قابل فهم باشد.

• نحوه استفاده از XBRL در شرکت­ها ودر جهت تهیه صورت های مالی:

برای تهیه گزارشات مالی برحسب رویکرد XBRL لازم است نرم­افزار لازم از شرکت های فروشنده نرم افزار حسابداری که از برچسب های XBRL در عناوین و سرفصل های حسابداری خود استفاده نموده­اند خریداری کنند. تا بتوانند خروجی اطلاعات مالی خود را بر اساس گزارش XBRL از نرم افزار مذکور تهیه نمایند.

• برای درک کارکرد XBRL آشنایی با مفاهیم زیر ضروری می­باشد :
• واژه­نامه₈
• برچسب
• سند محتوایی ₉

1-10- واژه نامه : در بر دارنده مفاهیم و توضیحات واژه ها هستند. این واژه­ها سلسله مراتبی از طبقه­بندی اجزای یک گزارش مالی می­باشند. که به هر یک از مفاهیم موجود در یک گزارش مالی برچسبی اختصاص می­دهد و باعث می­شود درک کامپیوتری از این مفاهیم حاصل شود . معمولاً استفاده­کنندگان با این برچسب ها ارتباطی ندارند و صرفاً این برچسب ها در ایجاد ساختار اطلاعات و ارتباطات قسمت­های مختلف گزارشات مالی را  امکان­پذیر می­سازد. و بطور خلاصه می­توان گفت که واژه نامه، لغتنامه توصیف برچسب­های XBRL می­باشد.

ضمناً قابل ذکر است که هر کشور ممکن است واژه­نامه مختص خود را داشته باشد بطور مثال در کشور آمریکا در سال 2017 و توسط SEC واژه نامه XBRL برای IFRS و Us GAAP مورد تایید و پذیرش قرار گرفته است.

2-10- برچسب الکترونیکی : بر چسب­ها علائم هایی هستند که هویت و مشخصات اطلاعات موجود در سند محتوایی (به شرح بند 3-10) را توصیف می­کنند و آنها را قابل شناسایی می­کنند برای مثال برچسب ها با عبارات
(and  < >) در سند محتوایی اطلاعات و سرفصل­های مورد نظر را در بر گرفته و مشخص می­کند.

3-10- سند محتوایی : یک فایل XML بوده که در برگیرنده اطلاعات و عناوین گزارش مالی می­باشد. این سند بیانگر مجموعه­ای از مفاهیم مالی بوده که با استفاده از برچسب­های XBRL اطلاعات مالی را مفهوم می­بخشد.

• در خاتمه می­توان این گونه بیان نمود که گزارشگری مالی الکترونیکی وسیله­ای بسیار مناسب، سریع، ارزان و با قابلیت مقایسه مفید در جهت تصمیم­گیری های سرمایه­گذاران و اطلاع رسانی در ابعاد وسیع در جهان می­باشد که با استفاده از نرم افزار XBRL مفهوم و یکنواختی پیدا می­کند.

قطعاً این مقاله دارای کمبودهایی می­باشد لذا از عزیزان تقاضا دارد نقطه نظرات و پیشنهادات و انتقادات خود را به آدرس ایمیل Keyhani@hadihesab.com ارسال دارند. والسلام

پی نوشت­ ها :

[1]– E-Financial Reporting

2– Generally Accepted Accounting Principles

3 – Extensible Business Reporting Language

4 – Extensible Markup Language

5- Tag

6 -Charles Hoffman

7 -extensible Financial Reporting Markup language

8 -Securities and Exchange

9- Taxonomy

منابع :